Quỹ đất và nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội ngày càng eo hẹp

Dù thời gian qua, Nhà nước đã áp dụng nhiều chính sách hỗ trợ để tạo quỹ đất và nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội (NOXH) nhưng đến nay, quỹ đất cho NOXH vẫn rất eo hẹp do việc triển khai còn thiếu quyết liệt.

Ban hành nhiều chính sách tạo lập quỹ đất

Nghị định 90/2006/NĐ-CP quy định, khi lập, phê duyệt quy hoạch, UBND địa phương có trách nhiệm xác định và bố trí quỹ đất để xây dựng NOXH. Mặt khác, căn cứ điều kiện của từng địa phương, UBND tỉnh xem xét, quyết định việc chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại và khu đô thị mới trên địa bàn có quy mô từ 10 ha trở lên phải dành không quá 20% diện tích đất ở của dự án để phát triển NOXH.

Quỹ đất này giao lại cho địa phương quản lý. UBND tỉnh lựa chọn đơn vị đầu tư các dự án NOXH trên địa bàn được đầu tư từ quỹ phát triển nhà ở.

Năm 2010, Nghị định 71/2010 của Chính phủ quy định chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại phải dành 20% diện tích đất ở để xây NOXH. Mặt khác, có quy định thêm chủ đầu tư dự án phát triển nhà ở thương mại được đồng thời làm chủ đầu tư dự án phát triển NOXH trong trường hợp xây NOXH trong dự án nhà ở thương mại. Nếu chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại không làm chủ đầu tư dự án NOXH, thì UBND tỉnh giao cho chủ đầu tư khác đầu tư xây NOXH để bán, cho thuê hoặc cho thuê mua.

Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách để tạo quỹ đất phát triển NOXH

Đến Nghị định 100/2015/NĐ-CP quy định, chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại, phát triển đô thị, không phân biệt quy mô diện tích đất gồm cả dự án theo hình thức BT, BOT tại các đô thị và khu vực quy hoạch là đô thị từ loại 3 trở lên phải dành 20% tổng diện tích đất ở để xây dựng NOXH.

Chủ đầu tư dự án phát triển nhà ở thương mại đó trực tiếp sử dụng quỹ đất 20% đó để đầu tư xây dựng NOXH. Với dự án có quy mô dưới 10 ha, chủ đầu tư dự án có thể chọn dành 20% quỹ đất hoặc chuyển giao quỹ nhà ở tương đương với giá trị quỹ đất 20% hoặc nộp tiền tương đương để bổ sung vào ngân sách địa phương đầu tư xây NOXH trên địa bàn.

Theo quy định của Luật Nhà ở 2005, nguồn vốn nhà nước đầu tư phát triển quỹ NOXH được hình thành từ việc trích từ 30-50% tiền sử dụng đất của các dự án phát triển nhà ở trên địa bàn; bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước…, nhưng theo Luật Nhà ở 2014, nguồn vốn này đã bị thu hẹp, chỉ còn nguồn từ công trái quốc gia, trái phiếu, ngân sách nhà nước, vốn hỗ trợ phát triển…

Chưa công khai đầy đủ thông tin

Theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP, tại các đô thị loại đặc biệt, loại 1, loại 2 và loại 3, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm căn cứ vào nhu cầu NOXH trên địa bàn để bố trí đủ quỹ đất dành cho phát triển NOXH trong quá trình lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển khu công nghiệp.

Đồng thời, UBND cấp tỉnh chỉ đạo cơ quan chức năng xác định cụ thể vị trí, quy mô diện tích đất của từng dự án xây NOXH và công khai trên Cổng thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh và cơ quan quản lý nhà ở về đất đai và pháp luật về nhà ở. Trên thực tế, việc công khai thông tin này chưa được thực hiện một cách đầy đủ.

Về nguồn vốn, theo quy định mới, ngân sách dành để phát triển NOXH quy định chung chung và do Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh quyết định.

Về quỹ đất, thay cho việc cam kết quỹ đất 20%, các chủ đầu tư thường chọn hình thức nộp tiền hoặc chuyển giao quỹ nhà (sàn xây dựng). Điều này khiến quỹ đất phát triển NOXH ngày càng thu hẹp.

Như vậy, dù chính sách phát triển NOXH đã có những thay đổi lớn, nhưng việc triển khai vẫn còn nhiều bất cập. Nếu không điều chỉnh kịp thời, quỹ đất và nguồn vốn để phát triển NOXH sẽ càng ngày càng eo hẹp.